Het woord heks werd pas geïntroduceerd door de kerk. Voor die tijd waren heksen gewoon de mensen die dichter in contact stonden met het hogere dan de rest van de bevolking. Het waren de wijzen, de Elder, de Pellar, de Seidkona. Dat zijn enkele benamingen voor de heksen van vóór het woord heks. Tegenwoordig gebruiken we wel het woord heks, als titel. Maar waren heksen dan heidenen en zijn alle heiden ook heksen? Of niet?
Wat betekent heiden?
Het woord ‘heiden’ is een oud Germaans woord, afgeleid van ‘heide’. Het woord zou ‘heidebewoner’ betekenen en werd als zodanig door de christelijke kerk gebruikt als aanduiding voor ‘de barbaar, de nog niet bekeerde’. Ook is ‘heidendom’ terug te voeren naar het Latijnse ‘paganus’ wat ‘dorps’ of ‘dorpeling’ betekent. Deze werden doorgaans pas later dan de stedelingen tot het christelijke geloof bekeerd en hielden daarom langer vast aan de oude religie.
De oude religie ging er vanuit dat alles bezield (goddelijk) is en afstamt van dezelfde oerbron. Deze oerbron is weer zowel mannelijk als vrouwelijk, want het een kan niet zonder het ander bestaan. De binding met de natuur (Moeder Aarde) en de voorouders was zeer belangrijk. Ze eerden meerdere goden en godinnen (hun verschillende aspecten waren lering en inspiratie voor de mensen) en vierden feesten die de overgang vormden naar een nieuw (landbouw)seizoen. Deze markeerden de almaar doorgaande cyclus van geboorte, groei, dood en wedergeboorte.
De beschaving van de barbaren
De kerstening (bekering) van Europa werd door de christenen voorgesteld als het beschaafd worden van de barbaren. Het heidendom werd veelal beschouwd als iets wat minderwaardig was en bestreden moest worden. Daar staat tegenover dat vrijwel alle christelijke feestdagen elementen bevatten die afkomstig zijn uit heidense gebruiken en feestdagen die rond dezelfde tijd plaatsvonden. Dat komt omdat de heidenen hun gebruiken niet wilden loslaten. Het was dus nodig om sommige heidense gebruiken, weliswaar in verchristelijkte vorm, op te nemen in de christelijke gebruiken om de heidenen zo over te halen om toch naar de kerk te komen.
Verzameling van gebruiken
Het hedendaags heidendom (ook wel neopaganisme genoemd) is een verzamelnaam voor een geheel van volksgebruiken, mythologieën en levensbeschouwingen. Er is veel informatie verloren gegaan. Mensen in die tijd konden vaak niet lezen en schrijven en mondelinge vertellingen gaan na een paar generaties veelal verloren. Daarom zijn de verschillende vormen van neopaganisme min of meer reconstructies van de Noord-Europese voorchristelijke natuurreligies.
Ken je oorsprong!
Het woord heks betekent oorspronkelijk heggenrijder of wijze. Zij waren vroeger vaak de raadgevers in een dorp. De huidige heksen zijn vaak hedendaagse heidenen en combineren de energie van de natuur met mythen, tradities en gebruiken. De handelingen en activiteiten die een heks uitvoert, maken hem/haar een heks: bijvoorbeeld jaarfeesten en maanstanden vieren, de symboliek van alles om zich heen duiden, talismans en amuletten maken, divinatie (bv. kaartleggen), rituelen uitvoeren… Hekserij is je eigen oorsprong en omgeving kennen, daar bewust deel van zijn en daarmee kunnen (samen)werken. Het is een levenswijze. En ja, we weten dat heks voor sommigen een beladen woord is, dat is helaas een erfenis van het christelijk geloof.
Heks als titel, niet als geuzennaam
Helaas roept het woord heks in de eerste instantie nog steeds beelden oproept die alles behalve de waarheid weerspiegelen. “Zou je het dan niet anders kunnen noemen?” wordt mij wel eens gevraagd. Maar het gebruik van de woorden heks en hekserij is een keuze die ik maak. Noem ik het paganisme, dan krijg ik meestal de vraag om uit te leggen wat het is. Dat is al een stap verder dan wanneer ik de term hekserij gebruik. Negen van de tien keer kiest men er dan voor om de vooroordelen te geloven die ze hebben over hekserij, zonder te vragen wat het voor mij inhoudt. Maar toch kies ik er voor om me een heks te noemen. Dat is een bewuste keuze omdat ik erin geloof dat er ooit een moment komt dat we de woorden heks en hekserij niet meer als geuzennaam hoeven te gebruiken, maar als titel kunnen dragen.
Een titel die weerspiegelt dat wij, mannelijke en vrouwelijke heksen, de eenheid voelen met het leven en met de bezieling van de aarde en alles dat daarop leeft. Dat wij met méér aandacht voor alles om ons heen in het leven staan en respect hebben voor natuur en medemens. Dat we in onze eigen kracht staan en weten hoe we die kunnen inzetten om deze wereld en onszelf tot dienst te zijn. Want dát is wat een heks doet en waar hekserij voor staat. Als men de tijd zou nemen ernaar te vragen, ben ik meer dan bereid het uit te leggen.
Zelf vind ik dat er een zekere kracht in schuilt om mezelf een heks te noemen en wat ik doe ook te beschrijven als hekserij. Een heks is wat ik ben en daar ben ik ook trots op! Meer dan twintig jaar geleden noemde iemand mij voor het eerst een heks. Voor mij voelde dat meteen als een woord waarin ik mezelf herkende en waar ik kracht uit kon halen. Een heks is namelijk krachtig, zelfverzekerd, komt voor zichzelf op en vindt het helemaal prima om anders te zijn. Waarom zou je je schamen voor wie je bent? Dat gevoel van trots, daarover schreef ik meermaals op Instagram met daarbij de hashtag #heksentrots. Steeds meer andere heksen durven via deze hashtag over hun pad en hun heks-zijn te vertellen en ook op hen ben ik ontzettend trots! Durf jij het woord heks voor jezelf te claimen? Ik lees jouw verhaal graag via #heksentrots. Vind je het toch nog spannend? Misschien dat de andere verhalen in deze tag je inspireren of als krachtbron voor je kunnen dienen!
