‘Is dat een davidsster?’, ‘Ajax!’, ‘Satanist’, ‘heks’, ‘duivelskind’… Ik ben voor een hele hoop dingen uitgemaakt, enkel en alleen door het dragen van een symbool. Hoeveel kan één symbool teweeg brengen? Blijkbaar is het pentagram een symbool met vele betekenissen. Sommigen terecht en anderen onterecht. Het is in ieder geval geen davidsster aangezien die zes punten heeft, in tegenstelling tot het vijfpuntige pentagram.

Een herkenningsteken

Veel heksen herken je aan het pentagram. De bovenste punt wijst naar ‘het hogere’, de andere punten staan voor de vier elementen. De cirkel eromheen verbindt alles weer met elkaar. Bij veel heksen hangt het pentagram in de vorm van een hanger aan een ketting om hun nek, maar er zijn ook heksen die niets met het pentagram hebben. Gewoonweg omdat ze zelf wel uitmaken welk symbool het heksengevoel voor hen uitstraalt of omdat het symbool hen niet aanspreekt.

Ik ben een heks van de laatste categorie. Ook ik heb een tijd met een pentagram gelopen. Ik had een heel mooie grote zilveren met een maansteen in het midden. Trots was ik er op, ik vond hem prachtig! ‘Dit is wie ik ben, en als mensen er een opmerking over maken dan krijgen ze het te horen!’ dacht ik als puber koppig. De symboliek is mooi en begrijp ik, maar na een aantal jaren merkte ik dat het symbool voor mijn gevoel ook heel hard is. Tegenwoordig draag ik een lunula, die qua symboliek veel vrouwelijker en rustiger aanvoelt.

Zit hekserij in een symbool?

Natuurlijk niet! De hekserij zit in jou, maar een symbool kan wel een bepaalde energie uitstralen door de betekenis die eraan zit en er al eeuwenlang aan wordt gegeven. Het dragen van symbolen is een oude vorm van magie. Het symbool straalt de kracht uit die eraan is toegewezen en brengt de drager ervan op die manier bescherming, kracht, heling, of wat het symbool dan ook uitstraalt. De hekserij en het geloof in de kracht van het symbool, dat zit in jouzelf.

Waarom heksen pentagrammen dragen

Omdat het pentagram staat voor de natuur, het leven en de verbinding van mens en natuur met het hogere, is dit een heel mooi en krachtig symbool dat overeenkomt met wat heksen zelf ook ervaren: de verbondenheid met de natuur en met alles om hen heen.

Betekenis van het pentagram

Het pentagram is één van de oudste symbolen die we kennen, het werd meer dan 4000 jaar voor Christus al gebruikt. Het pentagram is een vijfpuntige ster zonder cirkel eromheen, het pentakel is het pentagram met een cirkel eromheen. De naam stamt van het Griekse πεντάγραμμον / pentagrammon dat letterlijk ‘vijf lijnen’ betekent. De lengte van de lijnen in het pentagram komen overeen met de gulden snede, een patroon dat je terugvindt in natuurverschijnselen. Sommige schelpen en bloemen bestaan uit deze verhouding, maar ook in het menselijk lichaam vind je de gulden snede terug. Ook vroeger werd deze overeenkomst al gezien, daarom is het pentagram een symbool van natuurlijke harmonie, vrede en evenwicht.
Da Vinci was degene die de ster verbond met de gulden snede, maar ook met de vijf zintuigen en het menselijk lichaam: in de punten van het pentagram herkende hij ook precies een hoofd, romp, armen en benen. Hij zag dat als een teken dat je aardse lichaam verbonden is met de grote ziel of geest erboven. Dit symboliseert de samenhang tussen mens en kosmos: je lijf is een kleine kopie van het universum.

Alhoewel de benaming afkomstig is van het Griekse pentagrammon zijn er nog verschillende andere benamingen voor het symbool, waaronder pentalpha, pentangle, het gobelinkruis, de druïdenvuist, de duivelsster, de heksenvoet en het zegel van Salomo. Drie eeuwen voor Christus was er reeds een vermelding van het pentagram in Mesopotamische geschriften. De Sumeriërs kenden reeds bepaalde eigenschappen toe aan de ster, waaronder een astrologische betekenis: een feitelijke representatie van de planeten Jupiter, Mercurius, Saturnus, Venus en Mars. De Pythagorianen vernoemden het pentagram naar de Griekse godin van de gezondheid Hygieia, uit deze associatie kwam het woord Hugieia. Het werd door hen gezien als een wiskundige perfectie. In het Egypte van de farao’s was het een symbool van de “moeder” der dingen. Op het Aziatisch continent is het Pentagram bekend onder de naam Wu Xing, de vijf elementen. Ook hier vinden we het symbool terug in een aantal disciplines, waaronder geneeskunde, feng shui, acupunctuur en het taoïsme.

Het omgekeerde pentagram

Meestal heeft het pentagram een naar boven wijzende punt. Toch zijn er velen die het pentagram omgekeerd dragen, met twee punten naar boven en één punt naar beneden. Dan zou het op de vorm van een bokkenhoofd lijken en wijst de punt naar de hel. Het is het omgekeerde van verbinding met het hogere, namelijk verbinding met het lagere. Daarom wordt het omgekeerde pentagram ook wel door satanisten gedragen. Je ziet ook wel dat het naar boven wijzende pentagram wordt gecombineerd met een naar beneden wijzend pentagram, in het midden van het eerste. Hiermee word de tegenstelling aangeduid, zoals het Chinese yin-yang.

In sommige covens heb je heksen die het pentagram met de punt naar beneden dragen. Zij hebben meerdere inwijdingen gekregen binnen de coven, zitten in hun tweede graad en leren hun schaduwkant kennen. Het pentagram in omgekeerde volgorde helpt om je naar binnen te laten keren en al die verborgen kanten van jezelf te leren kennen. Het dragen van een pentagram met de punt naar beneden heeft binnen hekserij dus niets te maken met duivelsaanbidding of satan. Sterker nog, heksen geloven niet eens in een duivel.

De vijf elementen en de windrichtingen

In hekserij en eigenlijk alle westerse natuurreligies wordt gewerkt met de vier elementen: vuur, lucht, water, aarde en het vijfde element ether. De punten van het pentagram wijzen symbolisch naar de elementen. De bovenste punt voor ether, de punt linksboven wijst naar lucht, de punt rechtsboven naar water. Linksonder wijst naar aarde en rechtsonder naar vuur. Het pentagram wordt daarom ook wel het kompas genoemd. Dat is de reden waarom er vaak een pentakel op een altaar wordt gelegd, met op de hoeken daarvan vertegenwoordigers van de elementen. Bijvoorbeeld een glas water bij de punt van water, een kaars bij vuur, een steen bij aarde en wierook bij lucht. Daarnaast worden de elementen ook weer gekoppeld aan de windrichtingen. Noord is aarde, zuid is vuur, west is water, oost is lucht. De elementen worden ook weer gekoppeld aan het lichaam: de aarde is het lichaam, de lucht is onze adem, het water is ons bloed, vuur is onze ziel. Dit zie je ook weer terug in het pentagram als menselijk lichaam.

Niet alleen van heksen

• Het pentagram is in verschillende culturen terug te vinden. Er zijn verwijzingen naar het oude China, maar ook in het geloof van de Baha’i, een Arabisch geloof waar het pentagram Haykal wordt genoemd en staat voor het begrip tempel (zowel heilig huis als heilig lichaam).

• In de Arthurlegende gebruikt Merlijn het pentagram in zijn werken. De ridders van de ronde tafel hadden een pentagram in hun schild, wat stond voor verbinding.

• Leonardo Da Vinci verbond het pentagram met de elementen en het menselijk lichaam en zag overeenkomsten tussen de verschillende afmetingen van de mens en het goddelijke (de gulden snede en reeks van Fibonacci).

• De vrijmetselaars noemen het de vurige ster.

• In het katholicisme staat het pentagram voor de vijf zintuigen, vandaar dat het symbool ook in kerken terug te vinden is.

• Satanisten gebruiken het omgekeerde symbool als verzamelpunt van het kwade of het gezicht van satan. Het symbool staat dan voor het verwerpen van de drie-eenheid met punt naar beneden.

In mijn boek ‘De Weg van de Heks’ vertel ik meer over symbolen in hekserij en hoe je door middel van symbolisch leren kijken je bewuste traint om te commuceren met je onderbewuste.

Boek ‘De Weg van de Heks’